Machinemacht (2)

U bent al eerder lastiggevallen met mijn obsessie (zie) voor de machtovername der machines. Het zal nu weer onderwerp van dit hoekje moeten zijn. Op een of andere manier wordt de machinemachtsgreep het duidelijkst bij het openbaar vervoer. Ik heb laatste het historische moment meegemaakt dat er op het hele Amstelstation (voor buitenstaanders; het tweede grootste treinstation van Amsterdam) om zeven uur 's avonds geen strippenkaart te koop was en ik dus eigenlijk niet meer legaal de metro richting Bijlmer kon nemen. Het meisje van de kiosk - waar ze dat ding normaal verkopen maar nu uitverkocht waren - wist ook niet wat ik moest doen. Ze verwees me door naar een automaat waar van die nieuwe ov-chipkaarten uit te halen zouden zijn, met het advies te kijken of daar ook enkeltjes te verkrijgen waren. Maar de goedkoopste mogelijkheid daar was 8 euro duur, en die geldklopperij wilde ik niet vrijwillig ondergaan. Ondertussen had zich een kringetje mensen om de automaat gevormd die tevergeefs een oplossing probeerde te vinden. "Normaal kun je ook voor 2.60 een enkeltje kopen" zei een meneer die alle knoppen nog eens ingedrukt had, "maar die doet het geloof ik al een paar dagen niet meer". "Dan moet ik maar zwart rijden" verklaarde ik hardop "en als ik gecontroleerd wordt zijn jullie mijn getuigen dat ik best wel wilde betalen maar het niet kon". De menigte reageerde door besmuikt wat stapjes naar achteren te doen. Die hadden vaak genoeg met die controleurs te maken gehad om dat nu ook nog eens voor een onbekende te moeten riskeren. "Werkt u bij het GVB?" vroeg ik aan de knoppenduwer van net. "Nee, gelukkig niet, dan wordt je veel te vaak in elkaar geslagen". Op mijn vragende blik legt hij uit: "Stel dat je naar huis wilt, en je kunt zoals nu geen kaartje krijgen, denk je dat ze je dan geloven als je verderop gecontroleerd wordt, nee, nou dan, dan word je toch boos?". Hij bleek rotimaker van beroep te zijn, een terrein waar we ook lang over door konden praten.

Mijn vriend Patrice merkte laatst wijs op, na weer een litanie van mij over de machinemacht te hebben aangehoord, dat we nu het proces meemaken dat ook de mensen die moesten controleren of de machines het nog wel deden, wegbezuinigd worden. Daarvóór hadden ze natuurlijk iedereen wegbezuinigd die vervangen konden worden door een apparaat. "Het enige dat nu nog werkt is de controle van de repressie, en ook die wordt geautomatiseerd". Inderdaad, kaartjes kun je niet meer kopen op het station maar de mensen in uniform die ze moeten controleren staan nog wel in elk trapgat. In de verte staan glimmende automatische klaphekken te wachten tot de chipkaart wordt ingevoerd waarmee ze open- en dicht gaan. Of dat weigeren...