De linkse oorlog II. Reactie op de reactie van Bender

In beide stukken zit het fijne in de staart. Bender eindigt zijn betoog met: ‘Maar misschien moet je wel alles toestaan.... en pacifist zijn ....ik weet het niet.... Is het medicijn erger dan de kwaal? ...Makkelijk als je zelf die kwaal niet hebt (zoals wij hier in West-Europa... Putin zal niet snel bij de Nederlanders voor de grens staan).’

Men kan mij veel verwijten, maar geen gemakzucht. Ik noem me JoopFinland omdat ik mijn halve leven met dat land verbonden ben. In 2016 ben ik er weggegaan, niet omdat dat makkelijk was maar omdat me reeds toen de dreiging van een escalerende oorlog duidelijk werd (vgl. het stuk De held spelen, dat toentertijd verscheen).

De zoon van mijn vrouw werkt bij het Finse spoor en kreeg reeds begin maart de vraag voorgelegd of hij eventueel naar het front wilde of zijn werk wilde blijven doen. Met dien verstande dat dat werk wel eens net zo gevaarlijk zou kunnen blijken als het front: in de Finse omstandigheden worden wapens en troepen per trein vervoerd.

Mijn oudste zoon heeft tot nu toe niet de dienstplicht hoeven te vervullen maar kreeg vrijwel meteen na het begin van de onrust in de Ukraine een loyaliteitsverklaring ter ondertekening voorgelegd. Hij studeert bestuurswetenschappen en zou dus ambtenaar kunnen worden. Maar hij draagt mijn achternaam…

Mijn jongste zoon overweegt nu ook uit Finland te vertrekken en in Duitsland zijn studie te vervolgen. Hij is in de voetsporen van zijn vader getreden door dienst te weigeren. Zijn straf daarvoor: verplichte opkomst in geval van mobilisatie, en hij is bang dat ie dan net als zijn voorgangers destijds aan het Oostfront, helemaal vooraan zal worden ingezet.

In de loop der jaren heb ik in mijn schrijfsels geprobeerd te schetsen hoe verzadigd van oorlogshitserij de nieuwsvoorziening in Finland is. Om voorbij de taalbarrière te komen heb ik tevergeefs gezocht naar iets -een item in het engels uit het tv-journaal of een in die taal ondertitelde redevoering in ‘s lands parlement. Maar er is hoop…

Ten behoeve van de vluchtelingen uit de Ukraine zal binnenkort het toonaangevende tv-journaal van de Finse publieke zender in het engels ondertiteld gaan worden. Het zegt wat dat mensen die uit andere oorlogsgebieden kwamen daarvan verstoken zijn gebleven. Maar het is een goede zaak dat de Finse nieuwsvoorziening ook over de grens gevolgd kan gaan worden.

Ik geloof niet dat het slot van De linkse oorlog voor meerderlei uitleg vatbaar is. ‘Alsof een aanval op het kapitalisme en wat willekeurige landsgrenzen hetzelfde zou zijn als een aanval op wat je lief is’ verwijst wel degelijk naar de hachelijke positie van dienstplichtigen midden jaren zeventig. Hen werd ‘pacifisme’ voor de voeten gegooid indien ze hun bezwaren uitten.

Terwijl ze -zoals ook ondergetekende- niet tegen geweld an sich maar tegen structureel geweld waren. Tegen geweld dat in een bevelsstructuur wordt uitgeoefend. Ik ben nooit pacifist geweest maar heb me wel altijd en overal tegen hiërarchiën verzet en tegen geweld omwille van het geweld. Ook in ‘de beweging’...

Nergens in mijn stuk noem ik het feit dat Nederlandse dienstplichtigen de belangen van de Nato in Midden-Duitsland moesten verdedigen een ‘misdaad’ van die Nato. Wel had ik graag gezien dat de beslissers in Finland daarvan op de hoogte zouden zijn en niet volgens de mantra ‘Nato verdedigt eerst en vooral het Finse grondgebied’ voor lidmaatschap van de club zullen gaan stemmen.

Blijft nog de groep van dienstplichtigen -in Nederland, maar ook ver daarbuiten en tegenwoordig nog steeds in Finland- die wellicht ook in Benders categorie ‘arm’=zielig=sneu valt. In ons land gaat het daarbij om de in totaal ongeveer tweehonderd totaalweigeraars die tot wel eenentwintig maanden opknapten.

Hun verhalen zijn allemaal verschillend, ook het mijne. Maar niemand van ons heeft het over ‘makkelijk’…