Skip to main content
  • 18 december 2008

De democratie in Europa is gered

Willem Bos

Het zal sommigen van u door de drukte rond de zogenoemde credietkrisis ontgaan zijn, maar op de Europese top van half december hebben de Europese leiders niet alleen het klimaat gered (door onder het motto de grootste vervuiler wordt betaald gratis verhandelbare emissierechten uit te delen aan de grootste uitstoters van broeikasgassen), maar ze hebben ook de democratie en toekomst van Europa gered. Ze hebben er namelijk voor gezorgd dat het verdrag van Lissabon toch -met een jaar vertraging- in werking kan treden.

Zo’n 500 miljoen Europeanen staan te trappelen om dit verdrag in te laten gaan. Alleen een handjevol Ieren lag dwars. Zij vonden het nodig om in een referendum tegen ‘Lissabon’ te stemmen. Niet omdat ze het verdrag gelezen of begrepen hadden. De Europese leiders hadden er al eerder voor gezorgd dat deze herschreven versie van de indertijd zo tragische gesneuvelde Europese grondwet niet te lezen of te begrijpen was, maar gewoon omdat ze zo nodig dwars willen liggen en zelf iets over bepaalde zaken te zeggen willen houden.

Gelukkig heeft de Ierse regering -die natuurlijk wel een groot voorstander van het nieuwe verdrag is- nauwkeurig onderzocht waarom de Ieren tegen hebben gestemd. En wat kwam daar uit? De Ieren hechten aan een eigen Eurocommissaris en willen hun traditionele neutraliteit niet opgeven.

De Europese leiders zijn de rotste niet en net zoals ze al eerder - om aan ons Nederlands ‘nee’ tegemoet te komen - de naam grondwet, de verwijzing naar de Europese vlag en het Europese volkslied er uit hebben gehaald en de tekst wat door elkaar hebben gehusseld, willen ze ook best concessies doen aan de Ierse kiezers. Democratie is immers een kwestie van geven en nemen.

Dus dat plan om vanaf 2014 niet meer ieder land een ‘eigen’ Eurocommissaris te geven moest er uit. Maar daarvoor zou natuurlijk het verdrag veranderd moeten worden. En als je een verdrag dat al door een heleboel landen is goedgekeurd alsnog verandert moeten die landen hun hele goedkeuringsprocedure weer overnieuw doen, en dat kan alleen maar ellende geven. Dus werd er in Brussel een truc bedacht.

We zeggen nu tegen de Ieren dat ze hun commissaris mogen houden, maar dan moeten ze in een nieuw referendum wel eerst akkoord gaan met de huidige tekst (waarin staat dat die vaste commissaris per 2014 verdwijnt). En als zij dan ingestemd hebben kan het verdrag van Lissabon op 1 januari 2010 in werking treden. En dan zullen wij als Europese leiders -of onze opvolgers- in de loop van 2010 of 2011 in het protocol waarin de toetreding van Kroatië wordt geregeld meteen die regeling over de commissarissen er weer uit halen. Beloofd is beloofd.

Ook voor het tweede punt, de Ierse neutraliteit werd een passende oplossing gevonden. De Europese leiders namen een verklaring aan waarin staat: “Het Verdrag Lissabon laat het veiligheids- en defensiebeleid van de lidstaten onverlet, ook het traditionele neutraliteitsbeleid van Ierland en de verplichtingen van de meeste andere lidstaten.” Dat is mooi en daar zullen veel Ieren blij mee zijn.

Nu maar hopen dat de Ierse kiezers er niet de tekst van het verdrag van Lissabon bij nemen. Want daar staat in artikel 42 lid 7 dat alle lidstaten zich verplichten om als een van de lidstaten wordt aangevallen die lidstaat met alle middelen te hulp te schieten. En dan valt te hopen dat de Ieren zich niet herinneren wat er indertijd na 11 september 2001 gebeurde toen die gebeurtenissen door de Amerikaanse regering en de Navo onmiddellijk als een aanval op de VS werden gekwalificeerd. Want stel je voor dat de Ieren zich dan realiseren dat een dergelijke situatie in Europa, onder het verdrag van Lissabon, snel een einde zou maken aan de door hen zo gekoesterde Ierse neutraliteit.

Maar dat zal allemaal niet gebeuren. We zorgen er voor dat de Ieren niet te veel informatie krijgen, dat we ze flink onder druk zetten door te suggereren dat als ze nog een keer tegen het verdrag stemmen ze echt de Europese Unie uit moeten en dat het hun dan net als IJsland zal vergaan. En zo komt het allemaal goed met de democratie in Europa. Prettige feestdagen.